Marek Sobieski (1549/1550 - 1605)
Jadwiga Snopkowska (zm. 1597)
Początkowo najprawdopodobniej pobierał podstawową edukację w domu rodzinnym, później pod opieką Szymona Szymonowica, który najprawdopodobniej wpłynął na to, że Sobieski został studentem Akademii Zamojskiej.
Dnia 8 stycznia 1604 roku rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej, ale w listopadzie 1605 roku powrócił do Akademii Zamojskiej (gdzie studiował do końca 1606 roku).
Wiosną 1607 roku wyruszył w trwającą cztery lata podróż edukacyjną do Paryża. Przez pierwsze dwa lata pobierał prywatne lekcje u humanisty i filologa Izaaka Casaubona (z polecenia Szymonowica), dwa następne spędził na studiach w Collège Royal, m.in. pod kierunkiem F. Morela i G. Crithona. Nauki w Paryżu to przede wszystkim lektura dzieł starożytnych i nowożytnych (poetów, prawników, historyków, w tym Arystotelesa, Pawła Emiliusza, Filipa Comminesa, Jakuba de Thou) oraz doskonalenie znajomości języków obcych (francuski, włoski, hiszpański, niemiecki).
W tym czasie odbywał też podróże do Anglii, po Niderlandach (tu słuchał wykładów filologa Daniela Heinsiusa) i zachodnich Niemczech.
W lutym 1611 roku wybrał się w dłuższą podróż do Hiszpanii, Portugalii, południowej Francji, Sabaudii, Italii (zima i wiosna 1612) i Austrii, w czasie której oprócz polityków czy artystokratów poznał też wielu uczonych. Podróż trwała do 1613 roku.
Peregrynacje te nastawione były na przydatność życiową, utylitaryzm. W przyszłości, korzystając ze swojego doświadczenia, wysyłał swoje dzieci na nauki zagraniczne, nie szczędząc na ten cel środków. Przed ich wyjazdem do Krakowa w 1640 i Paryża w 1645 roku przygotował dla nich instrukcje wychowawczo-pedagogiczne. Ponadto troszczył się o naukę młodszego brata Jana, dla którego w 1620 roku również przygotował instrukcję.
Instrukcja z 1640 roku, przekazana guwernerowi synów Marka i Jana - Pawłowi Orchowskiemu - to opis całokształtu wychowania moralnego, fizycznego i umysłowego potomków, przepisów porządkowych, gospodarczych oraz trybu życia domowego, obowiązków służby i dworzan. W wychowaniu na pierwszym planie stawiał aspekt religijno-moralny: staranne pogłębianie uczuć religijnych i wpajanie bojaźni Bożej (za pomocą częstych praktyk religijnych) i naśladowanie cnót przodków. Równolegle miano kształcić umysł za pomocą regularnych studiów o charakterze prywatno-publicznym i peregrynacji zagranicznej. Studia szkolne to zwłaszcza nauka retoryki (lektura autorów klasycznych), filozofia moralna (etyki) i historia, ćwiczenie stylu i oratorstwa; dodatkowo dialektyka, fizyka (w opracowaniu Jakuba Charpentiera). Nakazał pisać do siebie listy (po łacinie i po polsku) raz w miesiącu, by sprawdzać postępy w retoryce. Zabronił jednak synom nauki metafizyki i logiki, a naukę matematyki zalecał w późniejszym czasie jako naukę pomocniczą inżynierii wojskowej. Podkreślał dużą rolę znajomości języków obcych: łaciny, niemieckiego (1-2 godziny nauki dziennie), tureckiego (prywatne lekcje u "Francuzika" Rocha, urodzonego w Konstantynopolu). Dużą wagę przywiązywał do rozwoju fizycznego - nakazywał grę w piłkę, strzelanie z łuku, dłuższe spacery.
W instrukcji dla synów przekazanej przed ich wyjazdem do Paryża powtórzył wiele z wcześniejszych zaleceń. Prezentował wychowanie i zasługi przodków. Podkreślał dużą rolę znajomości języków obcych: zwłaszcza francuskiego (przydatny na dworach, wśród rodów panujących i arystokracji, ale i do nauki architektury wojskowej w Niderlandach; do nauki zalecał "Inventarium historicae Franciae sive Historiae Regum Galliae" Jeana de Serres) oraz niemieckiego. Nauki historii to przede wszystkim lektura "Roczników" i "Dziejów" Tacyta, Salustiusza, "Dziejów Rzymu" Liwiusza, "Żywotów dwunastu cesarzy" Swetoniusza). Zalecał ćwiczenia fizyczne, zwłaszcza grę w piłkę, lecz także naukę tańców dworskich. We Francji radził wystrzegać się szermierki (tę mieli ćwiczyć w Italii) i gry w karty. Przestrzegał przed znajomościami z Francuzami i rodakami. Rozkład nauki we Francji miał być następujący: z rana godzina lekcji stylu, godzina lektur dzieł historycznych, pół godziny - poprawianie stylu przez nauczyciela, pół godziny - prywatna lektura książek historycznych; po południu - lekcje języka francuskiego.
Żył w XVI-XVII wieku.
I RP edu
Projekt „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku” (nr rejestracyjny 2bH 15 0122 83), realizowany przez Polskie Towarzystwo Historyczne w ramach programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019, ma na celu ukazanie idei edukacyjnych i programów kształcenia oraz instytucji związanych z edukacją w kontekście przemian społecznych i kulturowych dokonujących się w Europie i Rzeczypospolitej doby nowożytnej.