EDUKACJA RZECZPOSPOLITEJ OD XVI DO XVIII WIEKU

Jan Ludwik Plater

Ur. brak danych
Zm. 24.11.1736 Indryca

Dane rodziców

Jan Andrzej Plater

Ludwika Grothus 

Wychowanie i wykształcenie

 

Etapy kariery dot. edukacji

W 1729 roku kupił leżący w Księstwie Inflanckim Krasław, gdzie założył swoją siedzibę zaprojektowaną przez Włocha Antoniego Paracco oraz bibliotekę, która liczyła 30 tysięcy tomów i mieściła się w specjalnie wybudowanym w tym celu w 1759 roku dwupiętrowym gmachu. Majątek, wokół którego ogniskowało się życie polityczne i kulturalne Inflant Polskich, przejął i rozbudował po nim syn, Konstanty Ludwik.

Nie był pierwszorzędnym poetą, ale z pewnością był człowiekiem wykształconym i chętnie sięgającym do pióra, piszącym dzieła religijne (np. "Modlitwy do Przenajświętszej Trójcy") oraz sławne w Inflantach wiersze łacińskie. Dowodem jego zainteresowań filozoficznych, historycznych i literackich jest jego silva rerum, gdzie obok łacińskich wierszy magnat zamieścił odpisy legendarnego rokoszu gliniańskiego oraz fragmenty "Klimakterów" Wespazjana Kochowskiego. Obok wysokiej kultury literackiej sylwa dowodzi biegłej znajomość u łaciny oraz retoryki politycznej w duchu szlacheckiej „złotej wolności”, których przykładami są odpisy słynnych mów (m.in. Krzysztofa Zawiszy), mowy własne wygłoszone na sejmach i sejmikach w latach 1728–1734 oraz przydatne na każdą okazję „Wymownego polityka przysłowia” oraz „Wymownego polityka dyskursy polityczne”. 

Fakty z życia osobistego

Jego żoną była Rozalia Brzostowska herbu Strzemię, córka wojewody trockiego Jana Władysława i Konstancji Mleczko herbu Korczak. Platerowie doczekali się dziesięciorga potomstwa. Trzech z czterech ich synów, to jest Kazimierz Józef (1715–przed 1744), Ferdynand Ludwik (1717–1734) oraz Ignacy (zm. przed 1744) umarło bezpotomnie i w młodym wieku. Jedynie Konstanty Ludwik (1722–1778) dotrwał do dojrzałego wieku i zrobił wielką karierę, sprawując kilkukrotnie urząd senatora. Spośród córek Konstancja wyszła około 1735 roku za Jana Augusta Hylzena, Józefa w 1762 roku poślubiła Tadeusza Antoniego Burzyńskiego. Joanna Magdalena (1725–1810) i Maria Alojza (1729–1802) kolejno w 1744 i 1746 roku obrały stan duchowny i wstąpiły do wileńskiego zgromadzenia benedyktynek przy kościele św. Katarzyny. Natomiast najmłodsza z córek, Magdalena, podzieliła los starszych braci i zmarła w młodym wieku, tak samo zresztą, jak nieznanej płci dziecko zmarłe przed 1744 rokiem.

Żył w XVII-XVIII wieku.


Bibliografia

Podmiotowa

  1. Lietuvos mokslų akademijos Vrublevskių biblioteka, Wilno, F. 9–6, J.L. Plater, Silva rerum.
  2. Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław, rps 5359/II, Mowa na pogrzebie JW JMCi pana Platera w[oje]w[o]dy inflanckiego.
  3. Latvijas Nacionālā biblioteka, Ryga, Rx3, 13, 5, Bolesław Breżgo.
  4. "Gazety Polskie", 1736, nr 24, 25.

Przedmiotowa

  1. J. Bartoszewicz, Znakomici mężowie polscy w XVIII wieku. Wizerunki historycznych osób, t. 2, Petersburg, 1856.
  2. G. Manteuffel, „Inflanty Polskie” oraz „Listy znad Bałtyku”, oprac. K. Zajas, Kraków, 2009.
  3. A. Link-Lenczowski, Plater Jan Ludwik, Polski Słownik Biograficzny, t. 26, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź, 1981.
  4. S. Konarski, Platerowie, [w:] Materiały do biografii, genealogii i heraldyki polskiej. Źródła i opracowania, t. 4, red. S. Konarski, Buenos Aires–Paryż, 1967.

I RP edu

O projekcie

Projekt „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku” (nr rejestracyjny 2bH 15 0122 83), realizowany przez Polskie Towarzystwo Historyczne w ramach programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019, ma na celu ukazanie idei edukacyjnych i programów kształcenia oraz instytucji związanych z edukacją w kontekście przemian społecznych i kulturowych dokonujących się w Europie i Rzeczypospolitej doby nowożytnej.

© 2024 Polskie Towarzystwo Historyczne. Wykonanie ecomme.pl