August Aleksander Czartoryski (1697-1782)
Maria Zofia Sieniawska (1699-1771)
Pierwsze lata edukacji upłynęły na nauce domowej, prowadzonej przez francuskich guwernerów. Po zakończeniu kształcenia krajowego odbył Grand Tour po Europie, w czasie którego studiował w Dreźnie, Brukseli i Italii.
Pierwszą misję dyplomatyczną odbył na dworze wiedeńskim (1755).
Po krótkim pobycie w Rzeczypospolitej z woli ojca kontynuował naukę w Anglii (1757).
Angażował się w reformy edukacji, jakie zostały podjęte w Rzeczypospolitej w połowie XVIII wieku. Wśród jego działań warto wymienić zaangażowanie w prace Szkoły Rycerskiej, w której w 1768 roku został komendantem. Był również członkiem Komisji Edukacji Narodowej. Nie stronił od działalności mecenasowskiej w zakresie nauk ścisłych. Współufundował obserwatorium astronomiczne założone przez Nataniela Mateusza Wolfa.
Swoje poglądy wyłożył m.in. w „Katechizmie moralnym dla uczniów Korpusu Kadetów” (1774), który ukazał się na łamach „Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych”. Również w tym czasopiśmie (1775) opublikował „Obowiązki studenckie przez pytania i odpowiedzi w Departamencie Województw Ruskich”. Nie należy zapomnieć o dyskusji, jaką podjął w „Listach Imci Pana Doświadczyńskiego” (kilkakrotnie wznawiane pojedyncze listy lub wspólnie wydania) na temat edukacji nie tylko krajowej, lecz także zagranicznej (list pierwszy, 1778), którą sam odbył, oraz kształceniu dziewcząt (list drugi, 1781).
Świadomy znaczenia zagranicznych podróży edukacyjnych sporządził instrukcję dla syna Adama Jerzego, wybierającego się na nauki do Anglii (1789). Wyjazd poprzedzony był zaplanowaną przez Adama Kazimierza edukacją w Puławach pod okiem guwernerów, następnie podróżą do Niemiec i Francji. Wskazówki na temat pobytu w Anglii były bardzo precyzyjne. Bez wątpienia oczekiwał po niej świetnego przygotowania syna do aktywności politycznej, stąd zapewne szczególny nacisk na poznanie ustroju angielskiego. Przez instrukcję przebija wyraźnie nastawienie na zdobywanie doświadczenia, praktycznych umiejętności (w tym nauki języka angielskiego), choć i na nauki humanistyczne nie zabrakło miejsca.
Jego żoną była Izabela z Flemmingów. Para miała sześcioro dzieci.
Był także autorem tekstów i utworów o tematyce politycznej, spod jego pióra wyszły też komedie (np. "Panna na wydaniu") oraz przekładów (z francuskiego). Utrzymywał kontakty z ludźmi świata nauki i sztuki, w kraju i za granicą. Był członkiem loży wolnomularskiej Trzech Braci.
Był bardzo zaangażowany politycznie.
Żył w XVIII-XIX wieku.
I RP edu
Projekt „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku” (nr rejestracyjny 2bH 15 0122 83), realizowany przez Polskie Towarzystwo Historyczne w ramach programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019, ma na celu ukazanie idei edukacyjnych i programów kształcenia oraz instytucji związanych z edukacją w kontekście przemian społecznych i kulturowych dokonujących się w Europie i Rzeczypospolitej doby nowożytnej.