EDUKACJA RZECZPOSPOLITEJ OD XVI DO XVIII WIEKU

Franciszek Karpiński

Ur. 04.10.1741 Hołosków
Zm. 16.09.1825 Chorowszczyzna

Dane rodziców

Andrzej Karpiński

Rozalia Spendowska

Wychowanie i wykształcenie

Od 1750 roku był uczniem kolegium jezuickiego w Stanisławowie. W 1780 roku przybył do Warszawy. Edukację w kraju zakończył na Akademii Lwowskiej dyplomem z filozofii i nauk wyzwolonych. Następnię wyjechał do Wiednia, gdzie miał okazję przez półtora roku doskonalić znajomość języków obcych. Został sekretarzem księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego i powierzono mu opiekę nad zbiorami biblioteki Czartoryskich. Pracował także dla Branickich w Białymstoku (1785-1818).

 

Etapy kariery dot. edukacji

Świetnie wykształcony, z bardzo dobrą znajomością języków obcych, miał kwalifikacje, aby zostać guwernerem synów największych rodów magnackich. Taką funkcję powierzyła mu Barbara z Duninów Sanguszkowa. Zajmował się edukacją jej wnuka Romana Sanguszki (1775-1790), syna Józefa Paulina Sanguszki i Anny z Cetnerów. Gdy Roman został sierotą w 1782 roku, Karpiński przejął opiekę nad chłopcem. Sanguszkowa oczekiwała od guwernera całkowitego oddania uczniowi. Miał mu towarzyszyć w czasie jego nauki w kolegium pijarskim. Ponadto odwiedzał ze swoim podopiecznym Sanguszkową trzy razy w tygodniu, by zjeść razem z księżną obiad. Karpiński nie był z tego powodu zadowolony, gdyż pobyty u babki „wybijały dziecięciu z głowy, z czego się trochę nauczyć mógł przez cztery [dni]”.   

Fakty z życia osobistego

Opublikował zbiory literackie pt. "Zabawki wierszem i prozą", w których zebrał rozważania o poezji sentymentalnej, utwory poetyckie, ale także przekłady, m.in. "Ogrodów" J. Delille, "List o ogrodach Chińczyków" W. Chambersa,  "List o ogrodach dawnych Rzymian" Caiusa Pliniusa, Psałterza Dawida. W swojej twórczości był wyraźnie pod wpływem Jean-Jacques'a Rousseau, a jego dorobek zapewnił mu miano twórcy nurtu sentymentalnego w liryce polskiej. 

Żył w XVIII-XIX wieku.


Bibliografia

Podmiotowa

  1. Franciszek Karpiński, Korespondencja Franciszka Karpińskiego z lat 1763-1825, Archiwum Literackie t. 4, oprac. T. MIkulski, Wrocław, 1958.
  2. Franciszek Karpiński, Historia mego wieku i ludzi, z któremi żyłem, Warszawa, 1987.

Przedmiotowa

  1. T. Chachulski, Franciszek Karpiński, Warszawa, 1998.
  2. A. Guzek, Franciszek Karpiński, Pisarze polskiego Oświecenia, t. 1, T. Kostkiewiczowa, Z. Goliński, Warszawa, 1992.

I RP edu

O projekcie

Projekt „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku” (nr rejestracyjny 2bH 15 0122 83), realizowany przez Polskie Towarzystwo Historyczne w ramach programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019, ma na celu ukazanie idei edukacyjnych i programów kształcenia oraz instytucji związanych z edukacją w kontekście przemian społecznych i kulturowych dokonujących się w Europie i Rzeczypospolitej doby nowożytnej.

© 2024 Polskie Towarzystwo Historyczne. Wykonanie ecomme.pl