EDUKACJA RZECZPOSPOLITEJ OD XVI DO XVIII WIEKU

Bogusław Radziwiłł

Ur. 03.05.1620 Gdańsk
Zm. 31.12.1669 Królewiec

Dane rodziców

Janusz Radziwiłł (1579-1620)

Elżbieta Zofia Hohenzollern (1589-1629)

Wychowanie i wykształcenie

Zgodnie z wolą ojca Bogusław otrzymał wychowanie w duchu protestanckim. Pozostał wierny wyznaniu kalwińskiemu do końca życia. Wśród jego nauczycieli i wychowawców znajdowali się: Daniel Naborowski, pastor Paweł Demitrowicz i pastor Krzysztof Minwid oraz dyrektor szkoły zborowej w Kiejdanach Jan Domazovius, a także architekt Grzegorz Pirken, specjalista w zakresie fortyfikacji.

Edukacja pod okiem stryja Krzysztofa Radziwiłła, a następnie ciotki Anny z Kiszków Radziwiłłowej dobiegła końca w 1636 roku, gdy Bogusław został dworzaninem Władysława IV Wazy. Całość nauki krajowej dopełniła kilkuletnia tura po Europie – podróż prowadziła do Niderlandów (Uniwersytet w Utrechcie), Francji, Anglii oraz ponownie na tereny niderlandzkie, gdzie Bogusław brał udział w działaniach wojennych. Natomiast poznana w młodości Francja stała się miejscem, do którego Radziwiłł uciekał w czasie zawirowań politycznych w Rzeczpospolitej.

Etapy kariery dot. edukacji

Był autorem instrukcji wychowawczej dla swojej jedynej córki i spadkobierczyni fortuny radziwiłłowskiej Ludwiki Karoliny. Urodziła się ona 27 lutego 1667 roku. Jej matka Anna Maria z Radziwiłłów, kuzynka Bogusława, córka Janusza Radziwiłła i Katarzyny z Potockich, zmarła kilka tygodni po narodzinach dziecka na skutek powikłań poporodowych. Anna Maria z formalnego punktu była katoliczką, lecz otrzymała z woli ojca kalwińskie wychowanie.

Instrukcja sporządzona z myślą o wychowaniu i edukacji Ludwiki Karoliny świadczy o świadomym wyborze formacji w duch wyznań reformowanych. Widać wyraźne wpływy Jana Amosa Komeńskiego, który daleki był od ortodoksyjnej bogobojności. Kształcenie obejmowało naukę języka polskiego i niemieckiego (bez łaciny), lekcje tańca, muzyki, lektury oraz prac ręcznych, jak haft. Radziwiłł oczekiwał systematycznej pracy córki, regularnego wypełniania planu dnia, tak aby dziewczynka nie miała możliwości popadnięcia w melancholię i bezczynność. Zaangażowanie w obowiązki i naukę chroniło także przez plotkarstwem czy intrygami, z którymi ojciec spotykał się na co dzień. Radziwiłł zwracał uwagę na potrzebę kształcenia charakteru i woli, bez przesadnego nadzorowania, popartego surowymi karami cielesnymi. Wydaje się, że Ludwika Karolina miała stać się obytą w świecie magnatką, praktykującą kalwinką, sprawną fizycznie kobietą, świadomą swego pochodzenia Radziwiłłówną.

Fakty z życia osobistego

Był ostatnim męskim potomkiem linii Radziwiłłów na Birżach i Dubinkach.

Żył w XVII wieku.


Bibliografia

Podmiotowa

  1. Archiwum Główne Akt Dawnych, Warszawa, Archiwum Radziwiłłów, dz. XI, nr 51, Bogusław Radziwiłł, Instrukcyja Książęcia Jego Mości ś.p. Bogusława Radziwiłła ich moś- ciom panom ekonomom, także jej mości paniej hofmistrzyniej dana względem edukacyjej Księżniczkiej Jej Mości paniej, data roku 1667 die 12 septembris.
  2. Archiwum Główne Akt Dawnych, Warszawa, Archiwum Radziwiłłów, dz. XI, nr 51, Bogusław Radziwiłł, Kopia instrukcyjej Książęcia Jego Mości dla ich mości panów ekono­ mów do testamentu należąca. Oryginał ręką książęcą pisany zostaje przy jego mości panu Kłokockim stolniku płockim.

Przedmiotowa

  1. M. Chachaj, Zagraniczna edukacja Radziwiłłów od początku XVI do połowy XVII wieku, Lublin, 1995.
  2. U. Augustyniak, Instrukcja Bogusława Radziwiłła dla opiekunów jego córki, Ludwiki Karoliny (Przyczynek do edukacji młodej ewangeliczki w końcu XVII wieku), Odrodzenie i Reformacja w Polsce, XXXVI, 1991.

I RP edu

O projekcie

Projekt „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku” (nr rejestracyjny 2bH 15 0122 83), realizowany przez Polskie Towarzystwo Historyczne w ramach programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019, ma na celu ukazanie idei edukacyjnych i programów kształcenia oraz instytucji związanych z edukacją w kontekście przemian społecznych i kulturowych dokonujących się w Europie i Rzeczypospolitej doby nowożytnej.

© 2024 Polskie Towarzystwo Historyczne. Wykonanie ecomme.pl