EDUKACJA RZECZPOSPOLITEJ OD XVI DO XVIII WIEKU

Jan Daniel Hoffmann

Ur. 1701 Toruń
Zm. 1766

Dane rodziców

Brak danych.

Wychowanie i wykształcenie

Początkowe wykształcenie otrzymał w szkole parafialnej przy kościele św. Jerzego w Toruniu, prowadzonej przez kantora Adama Maciejewskiego. Po odbyciu nauki w tej szkole kształcił się w miejscowym Gimnazjum Akademickim.

Etapy kariery dot. edukacji

W 1722 roku udał się w podróż naukową do Gdańska, a następnie Elbląga. Zapisał się także na studia na Uniwersytecie w Królewcu. Jego edukacja w tych ośrodkach miejskich była możliwa dzięki finansowemu wsparciu Rady Miejskiej Torunia. Po krótkim pobycie w Toruniu wyruszył do popularnej w tym czasie wśród studentów z Prus i Korony Witembergii. Studiował tu dwa lata filozofię, filologię, historię literatury, teologię oraz język hebrajski. W 1725 roku przeniósł się jednak do Jeny, gdzie na tamtejszym uniwersytecie pod okiem Buddeusa, Russa czy Hallbauera podnosił swoją wiedzę. Po pobycie w Jenie udał się do Lipska, jednak nie zapisał się do metryki tamtejszej uczelni, a jedynie przysłuchiwał się dysputom znanych wtedy uczonych. W 1727 roku powrócił ponownie do Torunia. Rozpoczął tutaj pracę naukową nad historią oraz gramatyką języka polskiego. Pięć lat później nadano mu stanowisko nauczyciela II i III klasy toruńskim Gimnazjum Akademickim. Natomiast w 1745 roku objął lektorat języka polskiego. Nie pracował jednak długo, bo w 1746 roku przeniósł się do Elbląga i tam sprawował urząd konrektora gimnazjum elbląskiego i lektora języka polskiego. Z biegiem czasu nauczał także innych przedmiotów, a wśród nich znalazła się filozofia, geografia, retoryka oraz historia powszechna. W tym samym czasie udzielał prywatnych lekcji z historii Polski i polskiego prawa publicznego. Jego praca w Elblągu dotyczyła nie tylko kształcenia młodzieży, lecz także pisania sztuk teatralnych.

Był niezwykle pracowitym uczonym. Często publikował utwory popularyzatorskie o dziejach Prus Królewskich. Drobniejsze teksty wydawane były na łamach „Thornische Wöchentliche Nachrichten und Anzeigen” i „Preussische Zehende”. Jednym z jego najbardziej znanych tekstów był "De originibus linguae Poloniae" (1630). Jednak z czasem powstały inne niezwykle cenne, takie jak: "De typographiis earumque initio et incrementis in Regno Poloniae et Magno Ducatu Lithuniae" (1740) oraz "Synopsis historico literaria colloqui Thorunensis" (1744). Interesował się bibliotekami oraz drukarniami z terenu Korony, jak i Wielkiego Księstwa Litewskiego i prace nad tymi zagadnieniami prowadził właściwie do końca życia. O jego znaczeniu w świecie nauki świadczyła chociażby współpraca m.in. z Józefem Aleksandrem Jabłonowskim oraz braćmi Załuskimi. Jego liczne teksty zostały wystawione na aukcji w 1821 roku i znalazły one nabywcę w osobie m.in. S.B. Lindego oraz J.W. Bandtkiego. Znawcy historii nauczania podkreślają, że Hoffmann stosował bardzo podobne metody nauczania języka polskiego do tych, które były stosowane w słynnym Collegium Nobilium Stanisława Konarskiego.

Fakty z życia osobistego

Żył w XVIII wieku.


Bibliografia

Przedmiotowa

  1. J.S. Bandtkie, Historia drukarń w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim, Kraków, 1826.
  2. S. Salmonowicz, Obrońcy i miłośnicy języka polskiego w Toruniu XVI-XVIII w., Toruń, 1979.
  3. E. Volckmann, Das Städtische Gymnsium zu Elbing, Elbing, 1882.
  4. M. Pawlak, Z dziejów nauczania języka polskiego w Gimnazjum Elbląskim. Działalność lektora Jana Daniela Hoffmanna, „Rocznik Elbląski”, 4, 1969.
  5. M. Pawlak, Hoffmann Jan Daniel, Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, Z. Nowak, Gdańsk, 1994.
  6. M. Pawlak, Jan Daniel Hoffmann (1701- 1766). Lektor języka polskiego, historyk Polski i Prus, Wybitni ludzie dawnego Torunia, M. Biskup, Warszawa, 1982.

I RP edu

O projekcie

Projekt „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku” (nr rejestracyjny 2bH 15 0122 83), realizowany przez Polskie Towarzystwo Historyczne w ramach programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019, ma na celu ukazanie idei edukacyjnych i programów kształcenia oraz instytucji związanych z edukacją w kontekście przemian społecznych i kulturowych dokonujących się w Europie i Rzeczypospolitej doby nowożytnej.

© 2024 Polskie Towarzystwo Historyczne. Wykonanie ecomme.pl