EDUKACJA RZECZPOSPOLITEJ OD XVI DO XVIII WIEKU

Ignacy, imię zakonne Filip Nereusz od Wniebowzięcia NMP Golański

Ur. 30.08.1753 Kluczkowice
Zm. 26.01.1824

Dane rodziców

Brak danych.

Wychowanie i wykształcenie

Kształcił się u pijarów w Podolińcu na Spiszu. Do zakonu pijarów wstąpił 23 sierpnia 1769 roku w Podolińcu, odbył nowicjat i tam złożył śluby 15 sierpnia 1771 roku.

Tam w 1773 roku ukończył zakonne studia humanistyczne, w tym też roku rozpoczął studia filozoficzne (logika) w Rzeszowie.

Etapy kariery dot. edukacji

Od 1774 roku był nauczycielem infimy w Międzyrzeczu Koreckim, następnie w Złoczowie w 1775 roku. W roku szkolnym 1775/1776 pracował jako nauczyciel pierwszej klasy w Chełmie. W 1777 roku był nauczycielem drugiej klasy w Rawie. W okresie 1777-1779 był słuchaczem pijarskiego Studium Teologii Spekulatywnej w Krakowie. W latach 1780-1781 pracował w Piotrkowie Trybunalskim jako nauczyciel poezji,  następnie jako profesor matematyki w Radziejowie w latach 1781-1782. Od 1783 do 1787 roku wykładał w Collegium Nobilium na stanowisku profesora wymowy. Od przełożonych uzyskał wysoka ocenę – "laudabelissime" (1786).

Podczas pobytu w Warszawie powierzonu mu także funkcję prywatnego nauczyciela synów możnych rodów, m.in. Aleksandra Pocieja. W swoich mowach okolicznościowych głosił poglądy w duchu polskiego oświecenia, był gorącym zwolennikiem działalności Komisji Edukacji Narodowej, propagatorem upowszechnienia oświaty polskiej w języku ojczystym oraz poprawy stosunków społecznych. W swoich mowach krzewił patriotyzm.

W 1786 roku w Warszawie i Wilnie wydał swoje autorkie dzieło pt. „O wymowie i poezji”. Książka ta przez wiele lat była używana jako podręcznik. Za swoje zasługi otrzymał od króla złoty medal "Merentibus" oraz powołanie przez Komisję Edukacji Narodowej w 1788 roku na stanowisko profesora literatury w Szkole Głównej Litewskiej w Wilnie (od 1793 również profesor wymowy). Dnia 1 października 1792 roku mianowano go profesorem zwyczajnym, pełnił również funkcje sekretarza fakultetu moralno-politycznego. Był świetnym znawcą tematyki, lecz jako wykladowca nie był najlepiej oceniany.

W czasach powstania kościuszkowskiego redagował „Gazetę Narodową Wileńską”. Od 1803 roku był profesorem Pisma Świętego, pełnił również funkcję cenzora oraz profesora homilektyki. Z Uniwersytetem Wileńskim jako wykładowca związany był do przejścia na emeryturę w 1812 roku, jednak nie zerwał kontaktów i wciąż czynnie uczestniczył w życiu uczelni.

Był również wykładowcą w Seminarium Duchownym i znanym kaznodzieją, za zasługi otrzymał w 1808 roku intratne beneficjum Uniwersytetu – probostwo kaplicy św. Kazimierza.

Był członkiem warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Był autorem, tłumaczem, wiele jego mów i kilka prac ogłoszono drukiem, jednak za najlepsze uważa się jego pierwsze dzieło „O wymowie i poezji” (Warszawa 1786), które było pierwszym w języku polskim usystematyzowanym zarysem teorii literatury. W celach dydaktycznych  i wychowawczych wydał „Listy, materiały i supliki z uwagami stosownymi” (Wilno 1788).  

Fakty z życia osobistego

Pochowany w Duksztach k. Wilna. 

Żył w XVIII-XIX wieku.


Bibliografia

Przedmiotowa

  1. Z. Ciechanowska, Golański Ignacy, Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Wrocław, 1960.
  2. K. Jakowska, Podręczny słownik pisarzy polskich, Warszawa, 2006.
  3. M. Ausz, K. Puchowski, Filip Nereusz od Wniebowzięcia NMP, imię świeckie Ignacy, [w:] Komisja Edukacji Narodowej 1773-1794. Słownik biograficzny, red. A. Meissner, A. Wałęga, Warszawa, 2018.

I RP edu

O projekcie

Projekt „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku” (nr rejestracyjny 2bH 15 0122 83), realizowany przez Polskie Towarzystwo Historyczne w ramach programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019, ma na celu ukazanie idei edukacyjnych i programów kształcenia oraz instytucji związanych z edukacją w kontekście przemian społecznych i kulturowych dokonujących się w Europie i Rzeczypospolitej doby nowożytnej.

© 2024 Polskie Towarzystwo Historyczne. Wykonanie ecomme.pl