Jerzy Konstanty Hylzen (1673-1737)
Anna Regina Schemelphenning von der Opje
Kształcony w ojcowskiej Dagdzie, edukację kontynuował w Akademii Wileńskiej. Po studiach i nauce w seminarium został proboszczem przy katedrze inflanckiej w Dyneburgu.
Można go zaliczyć do grona osiemnastowiecznych erudytów. Przez całe życie "tłumaczył dzieła ascetycznej i pastoralnej treści; wydawał listy pasterskie w celu podniesienia ducha bogobojności i nauki pastorskie oraz prawidła kaznodziejstwa”. Po objęciu diecezji smoleńskiej ogłosił w 1746 roku "List pasterski do wszystkiego duchowieństwa diecezji smoleńskiej", natomiast w kilka lat później "Głos pasterski... biskupa smoleńskiego... do owieczek swoich miany, a tymże owieczkom... do czytania na potomną afektu swego pamiątkę". Obok pozwalających utrzymać kontakt z wiernymi listów był autorem kilku prac o charakterze religijnym napisanych przeważnie po łacinie: "De obligationibus et mente Ecclesiae" czy "Pia ad Sanctissimam Trinitatem suspiria".
Zajmował się nie tylko pisaniem, ale także tłumaczeniem i edycjami dzieł religijnych. W 1741 roku przełożył i wydał w Wilnie "Wojnę duchowną" ("Il combattimento spirituale") Lorenzo Scupoliego, natomiast w pięć lat później przełożył z francuskiego "Opisanie historyczne obyczajów pierwszych chrześcijan i kościelnej karności" Claude’a Fleurego, dedykując je królewiczowi polskiemu Fryderykowi Chrystianowi. Szczególnie tłumaczenie dzieła Scupoliego zostało przyjęte z uznaniem. Z działalności wydawniczej warto wspomnieć o przypisywanych Józefowi Andrzejowi Załuskiemu "Rozmów dwóch kawalerów katolika z dysydentem" czy przedruku edycji z 1640 roku "Nauki krótkiej o lichwie i o wyderkach, czyńszach, spolnych zarobkach, najmach, arendach i samokupstwie…" Marcina Śmigleckiego.
Przez wiele lat współpracował z braćmi Załuskimi nie tylko na gruncie politycznym. Należał do kręgu bliskich czytelników prowadzonej przez nich biblioteki oraz do Towarzystwa Czytelniczego. W ramach niego rozpowszechniał książki (w tym dzieła własne) i czasopisma. Prosił Załuskich o zamówienie odpowiednich prac związanych z historią i nauką Kościoła katolickiego, które zbierał od wielu lat. Interesowały go oprócz dzieł religijnych prace historyczno-geograficzne potrzebne do „materii lukubracji”. Natomiast dla potrzeb Biblioteki Załuskich rozglądał się za pracami pisanymi w języku estońskim czy łotewskim.
W 1751 roku ufundował dla nadgranicznych parafii swojej diecezji fundację misyjną - "missio Smolenscenis". Kiedy w 1755 roku Platerowie utworzyli fundację pod nową świątynię oraz seminarium duchowne księży misjonarzy w Krasławiu, Hylzen zapisał na rzecz utrzymania dwóch kleryków i profesora 2 tys. talarów oraz majątek Płoskie. Ci oprócz pracy misyjnej w dobrach Platerów mieli wspomagać jego diecezję smoleńską.
W roku 1763 przeszedł na „emeryturę”. W dniu 17 lipca uroczyście przekazał pastorał koadiutorowi Gabrielowi Wodzińskiemu. Ostatnie lata spędził w Warszawie na dewocji. Po uroczystościach pogrzebowych jego ciało przeniesiono na Połocczyznę, gdzie też spoczął w kościele oświejskim. Jeszcze przed śmiercią zdążył cały swój ruchomy majątek przekazać wdowie po bracie, Konstancji z Platerów.
Żył w XVII-XVIII wieku.
I RP edu
Projekt „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku” (nr rejestracyjny 2bH 15 0122 83), realizowany przez Polskie Towarzystwo Historyczne w ramach programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019, ma na celu ukazanie idei edukacyjnych i programów kształcenia oraz instytucji związanych z edukacją w kontekście przemian społecznych i kulturowych dokonujących się w Europie i Rzeczypospolitej doby nowożytnej.