EDUKACJA RZECZPOSPOLITEJ OD XVI DO XVIII WIEKU

Mateusz Newe

Ur. 1579 Prusy
Zm. 1652 Olsztyn

Dane rodziców

Brak danych.

Wychowanie i wykształcenie

Od 1602 roku był alumnem seminarium papieskiego w Wilnie i nosił się z zamiarem przystąpienia do zakonu jezuickiego.

Nauki począkowe pobierał najpewniej w kolegium jezuickim w Braniewie. Następnie udał się do Wilna na studia filozoficzne. Studiował tam filozofię od 1601 do 1603 roku, a w 1604 roku rozpoczął studia teologiczne. W 1605 roku został mistrzem sztuk wyzwolonych w Wilnie. Jako nauczyciel Jana Albrychta Radziwiłła podczas jego podróży po Europie zapisał się na uniwersytet w Dillingen (1606) i uniwersytetPadwie (1609).

Etapy kariery dot. edukacji

Podczas swoich studiów teologicznych w Wilnie (1604) został nauczycielem Jana Albrychta Radziwłła - syna marszałka litewskiego Albrychta. Razem z podopiecznym przyłączyli się wówczas do studenckich popisów poetyckich. Newe uczył podopiecznego głównie studium humanistycznego. Kiedy jego podopieczny w początkach 1606 roku wyruszył w podróż zagraniczną, Newe został jego nauczycielem podróżnym odpowiedzialnym za odpowiedni dobór treści nauczania. Drugim preceptorem i kierownikiem peregrynacji był Piotr Zaleski. Orszak Radziwiłła przez Augsburg dotarł do Dillingen, gdzie wszyscy wpisali się do metryki uniwersyteckiej (14 kwietnia 1606). Podczas pobytu w tym mieście Newe wraz z podopiecznym zwiedził Monachium, Augsburg, Ingolstadt i Ulm. Potem udano się w podróż do Italii (20 stycznia 1608). Orszak zwiedził Mediolan, Bolonię, Rzym oraz Padwę (1608-1610). W 1610 roku Newe wraz z orszakiem J.A. Radziwiłła powrócił do kraju.

Był wikariuszem kaplicy zamkowej w Olsztynie (do 1652 roku), ufundował w swym testamencie z 1652 roku stypendium dla kształcenia młodzieży z Olsztyna w wysokości 900 grzywien wraz z ogrodem warzywnym poza murami miejskimi. 

Fakty z życia osobistego

Był szlacheckiego pochodzenia. 

Żył w XVI-XVII wieku.


Bibliografia

Podmiotowa

  1. Archiwum Główne Akt Dawnych, Warszawa, Archiwum Radziwiłłów, dz. V, 1312, Paweł Boksza, List Pawła Bokszy do Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła, Wilno 22 IV 1604.
  2. Archiwum Nacji Polskiej w Uniwersytecie Padewskim, t. 1, oprac. H. Barycz, Wrocław, 1971.
  3. Die Matrikel der Universitat Dillingen, t. 1, wyd. T. Specht, Dillingen, 1909-1913.

Przedmiotowa

  1. M. Chachaj, Zagraniczna edukacja Radziwiłłów, Lublin, 1995.
  2. C. Pilichowski, Nieznane polonika w bibliotekach szwedzkich, Gdańsk, 1962.
  3. J. Poplatek, Wykaz alumnów seminarium papieskiego w Wilnie 1582-1773, Ateneum Wileńskie, 11, 1936.
  4. S. Achremczyk, Olsztyn w latach 1466-1772, [w:] Olsztyn 1353-2003, red. S. Achremczyk, W. Ogrodziński, Olsztyn, 2003.

I RP edu

O projekcie

Projekt „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku” (nr rejestracyjny 2bH 15 0122 83), realizowany przez Polskie Towarzystwo Historyczne w ramach programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019, ma na celu ukazanie idei edukacyjnych i programów kształcenia oraz instytucji związanych z edukacją w kontekście przemian społecznych i kulturowych dokonujących się w Europie i Rzeczypospolitej doby nowożytnej.

© 2024 Polskie Towarzystwo Historyczne. Wykonanie ecomme.pl