EDUKACJA RZECZPOSPOLITEJ OD XVI DO XVIII WIEKU

Mikołaj Śmieszkowic (Gelasinus)

Ur. 1520 Lwów
Zm. 1580

Dane rodziców

Mikołaj Śmieszkowic

Katarzyna Śmieszkowic

Wychowanie i wykształcenie

Ukończył szkołę katedralną we Lwowie, a potem Uniwersytet w Krakowie (zapisany w 1538 roku), uzyskując stopień mistrza filozofii (1545). Podczas pobytu z Mskowskim w Italii poznał padewskich humanistów, a w Rzymie uzyskał stopień doktora obojga praw (7 stycznia 1558 roku).

Etapy kariery dot. edukacji

W 1545 roku został docentem Uniwersytetu w Krakowie i rozpoczął wykłady z dzieł Cycerona. Był także rektorem szkoły katedralnej na Wawelu. Został przyjęty do Collegium Minus w 1547 roku, a w 1548 zrezygnował z funkcji rektora szkoły na Wawelu. Do roku 1551 prowadził wykłady z dzieł Cycerona w Krakowie i został mianowany rektorem gimnazjum w Elblągu (1551-1553), dla którego opracował nowe statuty. W Elblągu został także kierownikiem konwiktu dla uczniów z nadania biskupa Hozjusza.

Po powrocie do Krakowa został w roku 1553 profesorem królewskim wydziału filozoficznego Kolegium Większego Uniwersytetu w Krakowie. W Krakowie wydał "Oratione duae", w której zwalczał filozofię scholastyczną. Uniwersytet opuścił w 1553 roku i  zajął się edukacją Rafała Mskowskiego - podsękowica krakowskiego, siostrzeńsca kanclerza koronnego Jana Ocieskiego. Razem z podopiecznym wyruszył na studia uniwersyteckie do Italii, gdzie Mskowski uczył się w Rzymie i Padwie (1553-1558). Na Uniwersytecie Padewskim został wybrany konsyliarzem nacji polskiej (1557) oraz poznał Jana Kochanowskiego oraz innych polskich humanistów. W 1558 roku powrócił do kraju i rozpoczął wykłady na wydziale filozoficznym Uniwersytetu w Krakowie, ale po zarazie z 1559 roku nie wrócił już na uczelnię. 

Fakty z życia osobistego

Jego ojcem był bogaty mieszczanin lwowski - bednarz. 

Był prepozytem w Jodłowej (1557). Po opuszczeniu Uniwersytetu w Krakowie i zakończeniu edukowania młodego Mskowskiego w 1558 roku do końca życia był rajcą miejskim we Lwowie (od 1562 roku). Ożenił się w 1561 roku z córką rajcy lwowskiego Urszulą Hanel, z którą miał co najmniej dwoje dzieci. Był ponadto przyjacielem Piotra Skargi.  

Żył w XVI wieku.


Bibliografia

Podmiotowa

  1. Metryka czyli album Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1509-1551, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska, współpr. R. Grzesik, Warszawa, 2010.

Przedmiotowa

  1. H. Barycz, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu, Kraków, 1935.
  2. W. Łoziński, Patrycjat i mieszczaństwo lwowskie w XVI i XVII wieku, Lwów, 1892.
  3. H. Barycz, Polacy na studiach w Rzymie w epoce Odrodzenia (1440-1600), Kraków, 1938.
  4. H. Barycz, W blaskach epoki odrodzenia, Warszawa, 1968.
  5. M. Pawlak, Dzieje Gimnazjum Elbląskiego w latach 1535-1772, Olsztyn, 1972.
  6. H. Barycz, Mikołaj Gelasinus (sylwetka lwowskiego humanisty), Ziemia Czerwieńska, 1, z. 2, 1935.
  7. O. Hul, Elita władzy miasta Lwowa w XVI wieku, Res Historica, 35, 2013.
  8. A. Biedrzycka, Z. Pietrzyk, Śmieszkowic (Gelasinus) Mikołaj, Polski Słownik Biograficzny t. 51/1, z. 208, Warszawa-Kraków, 2016.

I RP edu

O projekcie

Projekt „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku” (nr rejestracyjny 2bH 15 0122 83), realizowany przez Polskie Towarzystwo Historyczne w ramach programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019, ma na celu ukazanie idei edukacyjnych i programów kształcenia oraz instytucji związanych z edukacją w kontekście przemian społecznych i kulturowych dokonujących się w Europie i Rzeczypospolitej doby nowożytnej.

© 2024 Polskie Towarzystwo Historyczne. Wykonanie ecomme.pl