Jan Kognowicki
N. Stankiewiczówna
Po ukończeniu retoryki w kowieńskich szkołach jezuickich, 15 sierpnia 1764 roku wstąpił w Wilnie do jezuitów. W latach 1767-1770 słuchał wykładów na Akademii Wileńskiej. W 1772 roku rozpoczął studia w Grodnie, które przerwane kasatą jezuitów, dokończył w Wilnie, gdzie uzyskał stopień doktora filozofii i nauk wyzwolonych. Dnia 31 stycznia 1774 roku w Grodnie przyjął święcenia kapłańskie.
Po dwuletnim nowicjacie przez rok uczył w infimie w żmudzkim Poszawszu. Następnie w latach 1770-1772 był kierownikiem oraz nauczycielem retoryki, poetyki i matematyki kolegium jezuickiego w Mereczu. Po kasacie jezuitów objął stanowisko nauczyciela w szkole Komisji Edukacji Narodowej w Grodnie, które sprawował do 1781 roku.
Wiosną 1782 roku wyruszył z Wielkiego Księstwa Litewskiego, przez Kraków, Śląsk, Austrię, Republikę Wenecką do Rzymu. Podczas pobytu na Półwyspie Apenińskim, oprócz Wiecznego Miasta, zwiedził Udine, Padwę, Ferrarę, Bolonię, Florencję, Spoletto, Asyż.
Po powrocie do kraju, w 1783 roku wydał w Warszawie drukiem opis odbytej podróży. Jego "Droga Rzymska z nawrotem do swoiey oyczyzny nie bez gościńca nazad powróconego" różniła się jednak od nowożytnych diariuszy podróży, gdzie peregrynant odnotowywał każdego dnia zwiedzane miasta i widziane tam osobliwości, relikwie czy curiosa. Kognowicki koncentruje się na podawaniu informacji historycznych na temat mijanych miast, znajdujących się w nich zabytkach, a także informuje o przechowywanych tam polonikach czy przebywających w przeszłości Polakach. Tym samym "Drogę rzymską" można uznać za jeden z pierwszych drukowanych przewodników polskich.
W 1789 roku Kognowicki przeniósł się na dwór Sapiehów, gdzie został historykiem rodu, co zaowocowało wydanym przez niego trzytomowym dziełem pt. "Życia Sapiehów" (pozostałe trzy tomy zostały w rękopisie), będącym zbiorem tekstów i opowiadań z dziejów politycznych i religijnych Sapiehów.
W 1805 roku powrócił do jezuitów i został przełożonym kolegium w Dyneburgu (1805-1809), Połocku (1809-1811), a później (1811-1814) superiorem w Chalczu.
Żył w XVIII-XIX wieku.
I RP edu
Projekt „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku” (nr rejestracyjny 2bH 15 0122 83), realizowany przez Polskie Towarzystwo Historyczne w ramach programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019, ma na celu ukazanie idei edukacyjnych i programów kształcenia oraz instytucji związanych z edukacją w kontekście przemian społecznych i kulturowych dokonujących się w Europie i Rzeczypospolitej doby nowożytnej.