EDUKACJA RZECZPOSPOLITEJ OD XVI DO XVIII WIEKU

Michał Jan Borch

Ur. 30.06.1753 Warklany
Zm. 10.01.1811 Warklany

Dane rodziców

Jan Jędrzej Borch (1713-1780)

Ludwika Zyberek 

Wychowanie i wykształcenie

Odebrał staranną edukację domową. Po jej ukończeniu uczył się w warszawskim Collegium Nobilium, gdzie zapoznał się z podstawami geologii i mineralogii

Etapy kariery dot. edukacji

W 1774 roku udał się w zagraniczną podróż edukacyjną. W czasie peregrynacji zwiedził Czechy (Ołomuniec), Austrię (Wiedeń, Haag am Hausruck, Salzburg), Niemcy (Monachium, Augsburg i Ulm), Szwajcarię (Genewa), Francję (Lyon), Italię (Turyn, Parma, Rzym, Neapol, Siena, Florencja), Sycylię, Maltę i Gozo. Wówczas rozwinął zainteresowania naukowe i zajął się geologią, górnictwem, mineralogią i chemią. W czasie podróży występował z odczytami naukowymi (m.in. w Dijon wygłosił memoriał na temat roślin wskaźnikowych, a w Sienie przedstawił traktat o nowym sposobie uzyskiwania materiałów fosforyzujących), a także starał się uczestniczyć w życiu naukowym odwiedzanych państw, publikując w miejscowych periodykach i wydawnictwach swoje dzieła. Spośród nich największą wartość miała "Lytologia sycylyjska - Lythologie Sicilienne ou connaissance de la nature des pierres de la Sicile, suivie d'un discours sur la Calcara de Palerme". Wydane w Rzymie w 1778 roku dzieło dotyczyło mineralogii, klasyfikacji kopalin Sycylii i przyniosło Borchowi międzynarodowe uznanie. W "Listach o Sycylii i Malcie" ("Lettres sur la Sicile et sur l'île de Malthe", 1782zauważył, że siły przyrody działają w sposób wolny i niemal niewidoczny, a jednocześnie prowadzą do gwałtownych zmian, co o wiele lat wyprzedzało ówczesny stan wiedzy. Borch w czasie podróży stale przesyłał do kraju zbory minerałów, książki i egzotyczne sadzonki roślin, które stały się podstawą jego warklańskiej kolekcji przyrodniczej i biblioteki.

Fakty z życia osobistego

Był żonaty z Eleonorą, córką Jerzego Browna, irlandzkiego pochodzenia generała rosyjskiego. Małżeństwo doczekało się trzech synów: Karola, Aleksandra, Józefa oraz czterech córek: Zofii, Elizy, Izabeli, Anny. 

Żył w XVIII-XIX wieku.


Bibliografia

Podmiotowa

  1. Lwiwska Nacjonalna Naukowa Biblioteka Ukrajiny imeni Wasyla Stefanyka, Lwów, Fond 13, nr 90, 96, Michał Jan Borch, Korespondencja.

Przedmiotowa

  1. J. Stradins, Michał Jan Borch – polski przyrodnik XVIII w., Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 25, nr 3, 1980.
  2. P.A. Jeziorski, Podróże edukacyjne zamożnej szlachty z województwa inflanckiego w XVIII wieku. Przykład Borchów i Hylzenów, Miscellanea Historico-Archivistica, t. 24, 2017.
  3. T. Turkowski, Borch Michał Jan, Polski Słownik Biograficzny, t. 2, Kraków, 1936.

I RP edu

O projekcie

Projekt „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku” (nr rejestracyjny 2bH 15 0122 83), realizowany przez Polskie Towarzystwo Historyczne w ramach programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019, ma na celu ukazanie idei edukacyjnych i programów kształcenia oraz instytucji związanych z edukacją w kontekście przemian społecznych i kulturowych dokonujących się w Europie i Rzeczypospolitej doby nowożytnej.

© 2024 Polskie Towarzystwo Historyczne. Wykonanie ecomme.pl