EDUKACJA RZECZPOSPOLITEJ OD XVI DO XVIII WIEKU

Antoni Maria Portalupi

Ur. 1713
Zm. 1791 Warszawa

Dane rodziców

Brak danych.

Wychowanie i wykształcenie

Wykształcenie uzyskał w Italii.

Etapy kariery dot. edukacji

Z pochodzenia Włoch, jeden z pierwszych w Polsce krzewicieli filozofii recentiorum. Przybył z Rzymu i osiadł w Warszawie w roku 1740. Związał się z otwartym w 1737 roku przy ulicy Długiej 8/10 warszawskim kolegium szlacheckim teatynów. Objął stanowisko profesora wymowy, nauk filozoficznych i matematycznych, a później superiora. Jako wykładowca tej placówki zerwał definitywnie z filozofią scholastyczną, rozpowszechniał natomiast przede wszystkim poglądy filozoficzne Christiana Wolffa. Ceniony w kręgach arystokratycznych jako wytrawny, o nieskazitelnych manierach pedagog, podniósł wysoko poziom warszawskiego kolegium.

W 1778 roku przemierzający Rzeczpospolitą szwajcarski matematyk i astronom Johann Bernoulli podkreślał wysoką jakość nauczania w kolegium teatynów, co przypisywał zasługom „słynnego ojca Portalupiego”. Ten „despotyczny” – według niektórych opinii – superior (od około 1750 roku przez 25 lat) zgromadzenia wielką wagę przywiązywał do doboru kadry profesorskiej. Starał się o usunięcie „niedbałych i burzliwych księży” oraz zastąpienie ich „zdatnymi”, sprowadzonymi ze Lwowa.

W roku 1754 w charakterze wychowawcy towarzyszył młodemu Michałowi Jerzemu Poniatowskiemu w podróży do Italii.

Fakty z życia osobistego

Był kapelanem nadwornym Augusta III, brał udział w różnych przedsięwzięciach inicjowanych przez Załuskich, np. konkursach literackich (jako juror). Popierał elekcję wychowanka teatynów, Stanisława Augusta Poniatowskiego, był stałym uczestnikiem „obiadów czwartkowych”, a od 1774 roku królewskim spowiednikiem.

Żył w XVIII wieku.


Bibliografia

Podmiotowa

  1. Wiadomość o edukacyi młodzi szlacheckiej w Collegium Warszawskim XX. Theatynow, Warszawa [?], [1737?].
  2. Collegii Varsaviensis apud Clericos Regulares instituti brevis notitia, Varsaviae, Typis S.R.M. Collegij Societatis Jesu.

Przedmiotowa

  1. I. Stasiewicz, Portalupi Antoni Maria, Filozofia w Polsce. Słownik pisarzy, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, 1971.
  2. K. Puchowski, Edukacja „losem urodzenia wyznaczonych” w warszawskim kolegium teatynów (1737–1785), Między Barokiem a Oświeceniem, Sarmacki konterfekt, S. Achremczyk, Olsztyn, 2002.

I RP edu

O projekcie

Projekt „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku” (nr rejestracyjny 2bH 15 0122 83), realizowany przez Polskie Towarzystwo Historyczne w ramach programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019, ma na celu ukazanie idei edukacyjnych i programów kształcenia oraz instytucji związanych z edukacją w kontekście przemian społecznych i kulturowych dokonujących się w Europie i Rzeczypospolitej doby nowożytnej.

© 2024 Polskie Towarzystwo Historyczne. Wykonanie ecomme.pl