EDUKACJA RZECZPOSPOLITEJ OD XVI DO XVIII WIEKU

Józef Mikołaj Kos

Ur. 1680
Zm. 17.06.1717 Wenecja

Dane rodziców

 Jan Kos

Marianna Wolff z Ludinghausen

Wychowanie i wykształcenie

Z całą pewnością odebrał bardzo staranne wykształcenie. Być może odbył również podróż edukacyjną w młodości. Świetnie znał język francuski, niemiecki i włoski. Jest też prawdopodobne, że pobierał nauki w kolegium jezuickim w Braniewie (4 października 1700 roku został tam wpisany do klasy filozofii jego młodszy brat Jan Jerzy, przyszły chorąży chełmiński).

Etapy kariery dot. edukacji

Został oficjalnym wysłannikiem dyplomatycznym króla polskiego do Wiednia i Frankfurtu nad Menem w 1711 roku. Wtedy objął również stanowiska marszałka dworu oraz  naczelnego opiekuna syna królewskiego (królewicza polskiego Fryderyka Augusta, późniejszego Augusta III Sasa), sprawującego pieczę nad jego wychowawcami. Kos pozostawał dozgonnie jego ochmistrzem i preceptorem podczas zagranicznej podróży edukacyjnej królewicza, która objęła ziemie niemieckie, Austrię, Francję i Italię. Program edukacji obejmował prywatne lekcje oraz częste wizyty na dworach europejskich (m.in. Ludwika XIV). Kos nie tylko nadzorował nauki królewicza oraz prowadził politykę matrymonialną młodego księcia, lecz także udaremnił spiski mające na celu jego uprowadzenie, aby nie dopuścić do nawrócenia się królewicza na katolicyzm. Jako preceptor dążył do rozwinięcia w swoim wychowanku wrażliwości estetycznej. Zwracał też uwagę na poziom rozwoju gospodarczego w Europie oraz kwestie społeczno-ustrojowe, istotne dla przyszłego władcy. Dobierał nauczycieli dla Fryderyka Augusta, umieszczając m.in. w jego bezpośrednim otoczeniu jezuitów, np. Koglera. W trakcie podróży pisał szczegółowy diariusz tego wojażu. Nie było mu dane dożyć konwersji królewicza na katolicyzm. Zmarł w Italii, krótko przed tym faktem. Bardzo dużą wartość dla poznania przebiegu edukacji i wychowania następcy polskiego tronu mają jego listy i sprawozdania (w tym krótkie diariusze) pisane w języku francuskim do króla Augusta II Mocnego.

Fakty z życia osobistego

Wywodził się ze szlachty chełmińskiej.

Kos zrobił błyskawiczną karierę urzędniczą. W 1696 roku był starostą szynwałdzkim, a później starogrodzkim. W 1709 roku uzyskał stanowisko wojewody inflanckiego. Okazał się zręcznym mężem stanu i dyplomatą, który uzyskał wysoki status w otoczeniu dworu królewskiego.

Żył w XVII-XVIII wieku.


Bibliografia

Podmiotowa

  1. Biblioteka Książąt Czartoryskich, Kraków, rkps 200, Józef Kos, Listy.
  2. Biblioteka Książąt Czartoryskich, Kraków, rkps 511, Józef Kos, Listy.
  3. Biblioteka Książąt Czartoryskich, Kraków, rkps 512, Józef Kos, Listy.
  4. Biblioteka Książąt Czartoryskich, Kraków, rkps 513, Józef Kos, Listy.
  5. Józef Kos, Podróże królewicza polskiego późniejszego króla Augusta III (Niemcy – Francja – Włochy) 1711 – 1717, wyd. A. Kraushar, cz. 1-2, Lwów, 1906-1911.
  6. G. Lühr, Die Schüler des Braunsberger Gymnasiums von 1694 bis 1776, Monumenta Historiae Warmiensis, Bd 12, Braniewo, 1934.

Przedmiotowa

  1. J. Gierowski, Kos Józef Mikołaj, Polski Słownik Biograficzny, t. 14, Wrocław, 1968-1969.

I RP edu

O projekcie

Projekt „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku” (nr rejestracyjny 2bH 15 0122 83), realizowany przez Polskie Towarzystwo Historyczne w ramach programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019, ma na celu ukazanie idei edukacyjnych i programów kształcenia oraz instytucji związanych z edukacją w kontekście przemian społecznych i kulturowych dokonujących się w Europie i Rzeczypospolitej doby nowożytnej.

© 2024 Polskie Towarzystwo Historyczne. Wykonanie ecomme.pl