EDUKACJA RZECZPOSPOLITEJ OD XVI DO XVIII WIEKU

Karol Stanisław Radziwiłł

Ur. 27.11.1669 Kraków
Zm. 02.08.1719 Biała Podlaska

Dane rodziców

Michał Kazimierz Radziwiłł (1635-1680)

Katarzyna Sobieska (1634-1694)

Wychowanie i wykształcenie

Po zakończeniu edukacji domowej rozpoczął naukę, zapewne w 1679 roku, w kolegium jezuickim w Lublinie, wraz z bratem Jerzym Józefem, pod kierunkiem Kazimierza Aleksandra Czychrowskiego. Następnie (1682-1683), razem ze swym starszym bratem oraz królewiczem Jakubem Sobieskim, pobierał prywatne lekcje, przebywając w Krakowie i rezydencji królewskiej w Jaworowie. Ich nauczycielem domowym został ksiądz Sebastian Jan Piskorski. Przedmiotem nauczania była łacina oraz zagadnienia z dziedziny prawa polskiego i powszechnego. W 1683 roku planowano wysłać młodych Radziwiłłów na studia do Lowanium. Zwolenniczką tego projektu edukacyjnego była ich matka Katarzyna Radziwiłłowa oraz sam król Jan III Sobieski. Do realizacji planów jednak nie doszło.

Etapy kariery dot. edukacji

Razem z bratem Jerzym Józefem wyjechał w podróż edukacyjną po Europie, która objęła wiele krajów (Czechy, Niemcy, Italia, Francja, Anglia, Holandia, Niderlandy Hiszpańskie, Hiszpania). Guwernerem podróżnym, wyznaczonym przez opiekunów młodych podróżników, był Michał Kazimierz Raczyński. Karol Stanisław Radziwiłł prowadził diariusz opisujący przebieg podróży z lat 1684-1687. Pisał również listy do kraju. W trakcie podróży studiowano przez pięć miesięcy w Akademii Rycerskiej (Kolegium Szlacheckim – Collegio dei Nobili) w Turynie, założonej przez księcia Sabaudii Karola Emmanuela II. Dnia 26 maja 1684 roku młody Karol Stanisław wpisał się do metryki miejscowego uniwersytetu, lecz tam nie studiował, o czym świadczy jego rychły wyjazd. Prywatne lekcje od wynajętych profesorów pobierano w Pradze i Paryżu. Podczas kilkumiesięcznego pobytu w Paryżu uczyli się sztuk kawalerskich, takich jak woltyżerka, fechtunek, sztuka fortyfikacji, a nawet nauka tańca i gra na wybranym instrumencie muzycznym. Spośród znanych europejskich uczelni Radziwiłł zwiedzał uniwersytet w Lejdzie, gdzie opisał ogród botaniczny i być może był świadkiem publicznej sekcji zwłok w ramach zajęć akademickich. Był również w Oksfordzie, gdzie podziwiał wygląd różnych kolegiów i urządzenie biblioteki łańcuchowej. Wielokrotnie wzmiankował wygląd i wyposażenie kolegiów jezuickich, np. w Pradze. Opisał również dość dokładnie porządki edukacyjne panujące w jezuickim kolegium szlacheckim (Santa Caterina) w Parmie. Przybliżył wygląd sal lekcyjnych i placów ćwiczeniowych, teatru szkolnego i operowego, a nawet refektarza w tym kolegium. Funkcję poznawczą realizowały też po części liczne wizyty w gabinetach osobliwości oraz muzeach i innych kolekcjach (np. w Bolonii).

Fakty z życia osobistego

Był VIII ordynatem nieświeskim i VI ordynatem ołyckim oraz starostą człuchowskim. W 1690 roku otrzymał nominację na urząd podkanclerzego litewskiego, od 1698 roku kanclerz wielki litewski. Ożenił się z Anną Katarzyną z Sanguszków.

Żył w XVII-XVIII wieku.

 


Bibliografia

Podmiotowa

  1. Archiwum Główne Akt Dawnych, Warszawa, Archiwum Radziwiłłów, dz. IV, sygn. 239, Karol Stanisław Radziwiłł, notatki.
  2. Archiwum Główne Akt Dawnych, Warszawa, Archiwum Radziwiłłów, Rękopisy Biblioteczne, sygn. 57 A-B, Karol Stanisław Radziwiłł, diariusze podróży.
  3. Archiwum Główne Akt Dawnych, Warszawa, Archiwum Radziwiłłów, dz. XI, sygn 118-119, Karol Stanisław Radziwiłł, notatki.
  4. Biblioteka Książąt Czartoryskich, Kraków, rkps 5928, nr 33128, Karol Stanisław Radziwiłł, listy.
  5. Karol Stanisław Radziwiłł, Diariusz peregrynacji europejskiej (1684-1687), oprac. A. Kucharski, Toruń, 2011.

Przedmiotowa

  1. A. Kucharski, Doświadczenia przyszłego starosty człuchowskiego i kanclerza wielkiego litewskiego Karola Stanisława Radziwiłła z młodzieńczej peregrynacji po Europie (1684-1687, Zapiski Historyczne, 73, z. 4, 2008.
  2. K. Mikocka-Rachubowa, Wrażenia artystyczne Karola Stanisława Radziwiłła z podróży po Europie (1684-1687), „Miscellanera Historico- Archivistica”, t. 3, Radziwiłłowie XVI-XVIII wieku w kręgu polityki i kultury, Warszawa-Łódź, 1989.

I RP edu

O projekcie

Projekt „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku” (nr rejestracyjny 2bH 15 0122 83), realizowany przez Polskie Towarzystwo Historyczne w ramach programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2019, ma na celu ukazanie idei edukacyjnych i programów kształcenia oraz instytucji związanych z edukacją w kontekście przemian społecznych i kulturowych dokonujących się w Europie i Rzeczypospolitej doby nowożytnej.

© 2024 Polskie Towarzystwo Historyczne. Wykonanie ecomme.pl